Na platformi Ondemand.kinomeetingpoint.ba od ponedjeljka, 1. maja, besplatno online će biti dostupan kratki dokumentarni film “Afro-kubanske igre” Pavla Jocića i Petra Lalovića, a u sklopu programa CineArchive, kojeg zajednički realizuju online platforma kina Meeting Point i Filmski Centar Sarajevo, zaslužan za digitalizaciju filma. Filmovi iz programa CineArchive su besplatno dostupni gledateljima u Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj, Srbiji, Crnoj Gori i Sloveniji.
Tekst o filmu “Afro-kubanske igre” napisala je filmska teoretičarka Vesi Vuković:
“Film ‘Afro-kubanske igre’ (1963.) zajedno su režirali jugoslovenski i srpski režiseri Pavle Jocić (1928.-?) i Petar Lalović (1932.-2015.) tokom svog boravka na Kubi, uz saradnju kubanskog Instituta za nacionalni folklor. Dok ime Petar Lalović automatski asocira na odrastanje u Jugoslaviji, uz dokumentarne filmove poput ‘Svet koji nestaje’ (198.7) – čiji glavni junak Gile, odbačeno trinasto prase divlje svinje, i nakon toliko godina izaziva suze na oči – autorski rad Pavla Jocića je relativno nepoznat i uglavnom se svodi na filmove koje su njih dvojica uradili skupa. Vojvođanski dvojac Jocić i Lalović, osim ‘Afro-kubanskih igara’, u produkciji jugoslovenskog i bosanskohercegovačkog Sutjeska filma napravili su još nekoliko filmova na Kubi, na primjer ‘U srcu Kariba’ (1963.), ‘Biseri Antila’ (1963.), ‘Borba pijetlova’ (1962.) i ‘Karneval na Kubi’ (1962.), čiju režiju potpisuju obojica, ili filmova čiju režiju potpisuje samo Jocić, poput ‘Nova Kuba’ (1962.), kao i ‘Grad vječitog sunca’ (1962.) snimljen u Kazablanci u Maroku. Na svim ovim filmovima za kameru je bio zadužen Petar Lalović, koji je stekao filmsko obrazovanje i diplomirao na Fakultetu dramskih umjetnosti u Beogradu.
Relativno česta pojava bila je da su režiseri iz drugih jugoslovenskih republika, kao Socijalističke Republike Srbije, dolazili u Socijalističku Republiku Bosnu i Hercegovinu da rade filmove, zbog inicijalno nerazvijene filmske produkcije, što je domaćem kadru omogućavalo da uče rad na filmu, ali im je ujedno i otežavalo da dobiju priliku da samostalno režiraju film. Nepoznanica je zašto je Sutjeska film producirala filmove snimljene na Kubi, ali pretpostavka je da je razlog tome što je socijalistička Jugoslavija njegovala prijateljske odnose sa socijalističkom Kubom. Prijateljskoj klimi je znatno doprinijela činjenica da je jugoslovenska delegacija prethodno posjetila Kubu u julu 1959. godine, a zatim je kubanska delegacija posjetila Jugoslaviju u avgustu 1959., na čelu sa Ernestom Če Gevarom (Ernesto Che Guevara). Ta posjeta Kubanaca je uslijedila samo osam mjeseci nakon kubanske revolucije, kad je zbačen sa vlasti Fulgencio Batista, a došao je na vlast Fidel Kastro (Fidel Castro) i uspostavljen je socijalizam na Kubi. Tokom boravka u Jugoslaviji 1959., kubanska delegacija se susrela sa Josipom Brozom Titom na Brijunima i obišla nekoliko gradova, od kojih je značajna destinacija bilo i Sarajevo. Jugoslovensko-kubanski dipomatski odnosi su dalje učvršćeni novom posjetom jugoslovenske delegacije Kubi, u oktobru 1959., kad je postignut bilateralni sporazum da se u obje zemje osnuju ambasade. Generalno, Jugoslavija je, kao jedna od osnivačica Pokreta nesvrstanih (čija je prva konferencija održana 1961. godine u Beogradu), bila posvećena anti-kolonijalnoj borbi u svijetu. Takođe, Kuba je bila jedna od istaknutih članica Pokreta nesvrstanih. ‘Afro-kubanske igre’, film je o bivšim afričkim robovima na Kubi, koji svjedoči o njihovom fizičkom oslobođenju od okova ropstva, kao i o njihovom duhovnom oslobođenju od kolonijalizma, manifestovanom kroz ples njihovih predaka.
Filmski Centar Sarajevo je spasio ‘Afro-kubanske igre’, gotovo zaboravljen film, te njegovom digitalizacijom spriječio proces propadanja filmske trake i trajni gubitak filma. Bogatstvo običaja, rituala i plesa koje je ovaj film zabilježio, mogu se porediti sa renomiranim filmom rediteljice Maje Deren (Maya Deren) ‘Božanski jahači: Živi bogovi Haitija'/'Divine Horsemen: The Living Gods of Haiti’ (1954). Oba filma bilježe ljepotu tijela u pokretu dok plešu, ritam muzike, zanos, trans, ali i životinjske žrtve koje se prinose u toku ovih rituala. Glavni akteri ‘Afro-kubanskih igara’ su ljudi koje su na Kubu nasilu doveli španski osvajači i robovlasnici kao robove, a igre su odraz njihove tradicije i povratak afričkim korijenima. Ovaj film čuva sjećanje na njihovu afričku prošlost, kao i na samu prošlost Kube iz šezdesetih godina.”
U programu CineArchive na platformi Ondemand.kinomeetingpoint.ba još uvijek možete besplatno pogledati kratki dokumentarni film u boji Vlatka Filipovića (1936 – 2019) “Kruh naš svagdanji daj nam danas” iz 1978. Film je do 1. maja dostupan na ovom linku.
